عمارت خيشخان

سبك طراحي:  معماري ايراني و تلفيق با معماري قاجار ٢ سمت راست و چپ بنا الهام گرفته شده از بادگير زيباي يزد ميباشد يا همان خيشخان خيشخان: بادگير و خيشخان بادگير از روزگاران دور در ايران زمين به كار گرفته شده و از نام هاي باستاني و گوناگون آن مانند واتغر و بادهنج و باتخان و خشيود و خيش خان بر مي آيد كه پديده اي تازه نيست و اكنون هم وسايل مجهز و كامل تهويه مطبوع به كمك ماشين و برق به انواع مختلف در دسترس همگان قرار گرفته مي بينيم كه اصول ساختمان آنها برپايه كار بادگير و خيش نهاده است . بادگير انواع گوناگون دارد و بنا بر وضع اقليمي و جهت باد به هيئت هاي مختلف در سرتاسر ايران ساخته شده و زيباتر و پركارتر و درست تر آنها در پيرامون دشت هاي خشك و سوزان به ويژه در شهرهاي كاشان و يزد و بم و جهرم و طبس و كرانه هاي خليج فارس و اروندرود نهاده است . انواع بادگير عبارت است از : چهارگوش – هشت گوش – مستطيلي و خرطومي طرز كار بادگير اصولا بر اين پايه نهاده شده كه از وزش باد براي كشاندن هواي خوش به درون ساختمان و از عكس العمل نيروي آن يعني مكش براي راندن هواي گرم و آلوده استفاده شود . در اينجا لازم است به جز بادگير از وسيله خنك كننده ديگري به نام خيش و خيشخان نيز نام برد ، كه از روزگاران باستان در ايران مورد استفاده بوده و به كشور هاي همسايه و حتي اقليم هاي دوردست رفته است ، و حتي كولر امروزي چيزي جز همان خيش نيست كه وزش باد آن مصنوعي و به كمك برق ايجاد مي شود . به دليل اداري بودن پروژه سطح شيشه استفاده شده در اين بنا نسبت به پروژه هاي ديگر وسيع تر است تا حس اداري بودن را به بيننده انتقال دهد. قوس هاي استفاده شده در وسط بنا قوس دو پوشش برنخشي ميباشد. قوس پنج و هفت كُند : چفد پنج او هفت معماران ایرانی به گونه ای از قوسهای تیزه دار پنج او هفت می گویند .نگارنده سالهای سال گمان می کرد که گویا تناسبی در انحنای این قوس هست که با مقایسه اعداد 5 و 7 به دست می آید . برای به دست آوردن این تناسب و یافتن ان کوششها و جستجوهای بسیاری به کار رفت ( و در این راه دوستان و همکاران دانشمند و پژوهشگر نگارنده نیز تلاش خستگی ناپذیری به کار برده اند ) و کار به آنجا کشید که چندین بار به گمان خود رابطه 5و 7 را یافته بودیم ولی باز می دیدیم که درست از کار در نمی اید . تا سال گذشته که با چندین تن از همکاران جوان و با ذوق خود برای بازدید بناهای تاریخی و نحوه تعمیرات آنها به استانهای جنوبی مسافرت داشتیم . در این مسافرت از حسن اتفاق رفع اشتباه شد و دریافتیم که نه پنجی در کار است و نه هفتی بلکه این واژه از دو بخش پنج و اوهفت ساخته شده که نخستین به معنای حفره و درگاه و پنجره و دریچه و دومی پوشیدن و درنهفتن و خفت انداختن و بر وری هم به معنی پوشش سردرگاه یا انچه درگاه را می پوشاند است . با این ترتیب دیرنگی کاربرد این گونه پوشش مانند نامش ( که واژه فارسی بسیار کهن است ) تا اندازه ای روشن شد ولی دریغا که گاهی در نوشته ای می خوانیم که فلان درگاه قوس عربی دارد و گهگاه می شنویم که این نوع پوشش و معماری آن را تازیان به ایران آورده اند . از کجا ؟ این را نمی دانیم ! آقای دونالد ویلبر پژوهشگر معماری ایرانی در اثر پر ارج خود معماری اسلامی ایران در زمان ایلخانیان ( که خوشبختانه به فارسی هم ترجمه شده ) می نویسد که قوسهای تیزه دار را در عراق « عجمینی » یا « عجمانه » می گویند ( حال نمی دانیم ایشان مفهوم عجمانه یا عجمینی را به خوبی دریافته یا اینکه بر سبیل حکایت آن را در اثر خود آورده است ؟) شگفتا کسانی که خود را عرب می دانند زادگاه این عنصر معماری را می شناسند ولی بهتر است نگوییم که ما چه کرده ایم . در هر صورت چفدهای تیزه دار یا جناغی انواع گوناگون دارد که مهمتر از همه همین پنج او هفت و پس از آن چمانه یا دولنگه است که برای دهانه های بزرگ مناسب می باشد و همچنین شبدری یا شبدره که قوسی پرخیز است و معمولا در پوشش زیرین گنبد به کار می رود . جز اینها قوسهای سه بخش و شاخ بزی هم هست که مقاومت چندانی ندارد و بیشتر در تزئینات از آنها استفاده می شود . رسم قوسهای جناغی چه در چفد و چه در طاق تابع ضوابطی است که " پیمون " نامیده می شود و استادان ایرانی رسم چفدها را به یاری چند میخ و یک گلوله ریسمان از پدران خود آموخته اند و تا کنون سینه به سینه شیوه اجرای درست آن را پاسداری کرده اند . برای پوشیدن درگاه یا دهانه ای نخست با گچ و نی قالبی می سازند که تویزه نام دارد و همچنین دنده های طاق را در پوشش طاق و تویزه با طاق و باریکه تویزه می گویند . قسمت ورودي : به صورت دعوت كننده ميباشد حدود ٣ متر از خود بنا جلو تر ميباشد و قوس هاي استفاده شده در قسمت ورودي قوس كَليل ميباشد. قوس كليل: بيش از ١١٠٠ نوع قوس كليل در معماري ايراني ميباشد كه قوس استفاده شده در اين بنا يكي از اين ١١٠٠ مدل ميباشد کارفرما جناب آقایان :یوسفی و شهراد آرشیتکت : سامان و سینا تاجوری گروه معماری تاج مفتخر است که تمام پروژه های موجود دارای شناسنامه سبک طراحی میباشد.